Историјата на масовни предмети покажува тежок пат – „Кочани“ на прагот на долгогодишно судење!

Обвинението за трагедијата во Кочани, подготвено од тим од 15 обвинители, вклучува речиси 200 страници и предвидува сослушување на околу 300 сведоци, како и изведување на близу 1.500 докази. Судењето ќе се одвива во новата дигитална судница во склоп на затворот Идризово во Скопје – најмодерна судница во земјата, која овозможува масовно присуство на обвинети, адвокати, обвинители и јавност.

И покрај техничката подготвеност, правните експерти предупредуваат дека постапката може да трае со години, поучени од искуствата со претходни масовни судски случаи. Предмети како „Змиско око“, „Монструм“ и „Диво насеље“ покажаа дека сложените истраги и политичките влијанија честопати резултираа со продолжени постапки, застарени дела или сомнеж во исправноста на пресудите.

Во случајот „Змиско око“, обвинението за злоупотреба на патарини опфати десетици лица, но судската постапка траеше речиси две децении, а само дел од обвинетите беа осудени. Дел од нив подоцна добија пресуди од Европскиот суд за човекови права поради нарушено право на судење во разумен рок.

Случајот „Монструм“ предизвика сомнеж во јавноста дека обвинетите за тероризам не се вистинските сторители, додека „Диво насеље“ ја раздвои јавноста и ја намали довербата во институциите. И покрај изведените докази, прашања за нарачките, контактите со безбедносните служби и политичките влијанија останаа без одговор.

Искуството со предметите на Специјалното јавно обвинителство („Титаник“, „Таргет-Тврдина“, „Транспортер“ и „Тортура“) исто така покажува дека сложените истраги често завршуваат со долгогодишни судски постапки, а дел од обвинетите избегнуваат казна поради застарување или неправосилни пресуди.

Случајот „Кочани“ ја потенцира потребата од ефикасно и транспарентно судство, особено кога се работи за трагедии со голема човечка цена. Јавноста очекува институциите да постапуваат навремено, да обезбедат отчетност и да ја вратат довербата во правосудниот систем.