Како правилно се пости: Тајните, замките и предизвиците што никој не ви ги кажува!

На 3 март 2025 година започна Великиот пост. Некои од нас постат веќе неколку години, некои постеле претходно, но не целосно и сериозно, а некои оваа година за првпат се придржуваат кон постот и сè уште немаат одговори на многу прашања.

Затоа одговораме на неколку од најчестите прашања за Великиот пост.

Великиот пост – зошто е важен?

Уште во првите христијански времиња, луѓето кои сакале да се крстат, извесно време пред крштението се придржувале до пост.

Крштението во древноста често се извршувало на Велика Сабота, во пресрет на Велигден. Со текот на времето, од овој пост се развил Великиот пост пред Светата Пасха. Ако направиме аналогија со луѓето што се подготвувале за крштевање, Великиот пост ни овозможува духовна подготовка за достојно пречекување на Христос и празнувањето на Неговото Воскресение.

Времето на постот е многу значаен период за христијаните: можеме да се преиспитаме, да се изградиме, да станеме подобри и почисти. Свесно лишувајќи се од одредени удобности, ние добиваме нешто многу поважно. Затоа, во овој период доброволно се откажуваме од некои животни задоволства, ослободувајќи простор за духовни вредности.

Првите четириесет дена од постот се во чест на Христовото повлекување во пустината, каде што се молел пред почетокот на Својот пат кон Голгота. По нив следи Страдалната седмица, чија богослужба детално ги опишува последните денови пред Распетието, Христовите страдања и Неговата смрт.

Учеството во животот на Црквата во овој период ни овозможува да се доближиме до настаните што се случиле пред две илјади години, но кои и денес имаат значење за секого од нас. Секојдневните грижи нè одвлекуваат, а Великиот пост ни е потребен за да направиме пауза, да посветиме време на внатрешниот свет и да ја очистиме душата. Тогаш Христовото Воскресение нема да биде само датум во календарот, туку најголем настан во историјата на човештвото, кој нè засега лично.

Како правилно да се пости?

Правилата за постот се запишани во богослужбената книга Типикон.

Воздржувањето од храна подразбира целосно откажување од месо, млечни производи, јајца, риба, а во текот на работните денови – и од растително масло. Првиот ден од Великиот пост, како и на Велики Петок, Типиконот препорачува целосно воздржување од храна.

Сепак, Типиконот дава срединска мерка за постот. Заедно со духовникот (оној кој го има), секој човек треба да одреди колку строго ќе пости.

Послаб пост е дозволен за бремени жени, болни лица, патници, оние што работат тешка работа и слично. Црквата секогаш наоѓа оправдување кога е потребно, но важно е да постиме по наша совест.

Главната цел на постот не е гладување, туку духовен труд. Храната треба да биде едноставна, но доволна за да се зачуваат силите за молитва и секојдневни обврски.

Важно е и да не се осудуваат другите, кои можеби не постат строго. Гордоста поради сопствените „подвизи“ го поништува целиот напор.

Треба да се трудиме да не ги навредуваме другите, да внимаваме на својот живот и да се ослободиме од гревовите и лошите навики. Се вели „Господ ги слуша оние што се каат и искрено сакаат да се променат“. Затоа, треба почесто да се исповедаме и да се причестуваме, барем во Великиот пост.

Посебните богослужби во овој период исто така помагаат да се влезе во духот на постот. Затоа е важно не само да се воздржуваме од храна, туку и да ги распределиме своите сили и време за посета на храмот и за молитва дома.

Великиот пост: што е забрането?

Постот не е само воздржување од храна, туку и духовен подвиг. Тоа значи дека треба да се воздржуваме од гнев, осудување и да се трудиме да правиме повеќе добри дела. Така ќе се подготвиме за Воскресението Христово.

Лесно би било да се каже дека во постот е забрането да се греши! Но, од гревот треба да бегаме секогаш, не само во одредени периоди од годината. Гревот е подмолен, а борбата против него е секојдневна задача. Во деновите на постот, повикани сме да посветиме поголемо внимание на оваа борба.

Зборот „забрането“ можеби не е најточниот термин за правилата на Великиот пост. Попрецизно би било да се каже дека е забрането да се игнорира постот. Во сите други аспекти, одговорноста за начинот на неговото почитување лежи на самиот верник.

Христијанството е религија на љубов, а не на забрани. Оние што се сопнуваат и прават грешки, но искрено се каат, не добиваат казна, туку прошка. Но само ако навистина сакаат да се доближат до Бога.

Кој може да не пости?

Послаб пост е дозволен за бремени жени, болни, патници, вработени и оние што се во тешки околности. Секој човек, заедно со својот духовник (доколку го има), треба да одреди колку строго ќе пости.

Но, постот не е само воздржување од храна. Тоа е време на засилена молитва, покајание и добри дела. Во овој поглед, секој христијанин треба да го почитува постот.

Може да има ситуации кога ќе мораме да јадеме нешто непосно. Но, колку често имаме оправдување кога ќе повредиме некого и не се извиниме?

Не секој може да оди во храм, но секој може да се моли дома. Значи, во одредена мера, постот е достапен за сите. Треба само повнимателно да ја разбереме неговата вистинска смисла и да не го сведуваме само на гастрономски правила.

Одбивањето од одредена храна и забава е за да се фокусираме на суштината. Треба да јадеме умерено, да не му штетиме на здравјето и да имаме доволно енергија за секојдневните обврски и полезно читање. Но, при донесување одлуки за послаб пост, треба да бидеме искрени и да правиме отстапки само кога е навистина неопходно, а не кога едноставно ни се јаде нешто вкусно.