ТРАМП ЈА „ПРЕГРНУВА“ КИНА И УДИРА ВРЗ ЕВРОПА: Брисел е последен на ред за трговски договор со Америка

Додека американскиот претседател Доналд Трамп ги разработува трговските договори со Велика Британија и Кина, Европската Унија останува во неизвесност. Иако традиционален сојузник на Вашингтон, ЕУ денес делува како маргинализиран набљудувач во новиот бран на трговска политика на администрацијата на Трамп. Неговиот втор мандат сè повеќе го обликува глобалниот економски пејзаж во насока на еднострани договори, додека мултилатерализмот и трансатлантската солидарност губат на важност.

На почетокот на април, Трамп воведе основна царина од 10% за сите увезени стоки, со дополнителни царини од 25% за автомобили и метали. Доколку до јули не се постигне договор со ЕУ, царините би можеле да се зголемат дополнително на 20%, како дел од кампањата на претседателот за намалување на трговскиот дефицит, што тој во голема мера им го припишува на европските партнери.

„ЕУ е полоша од Кина“

Во деновите кога Трамп склучуваше договори со Кина и Велика Британија, неговата порака до ЕУ беше брутално јасна: „Европската унија е полоша од Кина“. Тој исто така често велеше дека ЕУ е формирана „за да ги измами САД“, создавајќи слика за Европа како непријател, а не како сојузник. Таквата реторика претставува радикална промена во американскиот пристап кон Европа – не само како трговски партнер, туку и како политички актер.

Обвинувањата на Трамп не се ограничени само на трговскиот биланс. Тој ја обвинува ЕУ за продажба на 13 милиони автомобили годишно во САД, додека американските возила едвај наоѓаат купувачи во Европа. Тој, исто така, го критикува затворањето на европскиот пазар за американски земјоделски производи, обвинувајќи го Брисел за протекционизам.

Европа талка во дипломатска магла

Европската комисија, предводена од Марош Шефчовиќ, со месеци се обидува да отвори сериозни трговски преговори со САД. Досега се одржани три рунди разговори со американски претставници, но, според европски извори, преговорите се сведени на конфузни разговори без јасни цели од американската страна. „Апсурдно“, рече еден европски дипломат во интервју за Политико.

Брисел дури предложи низа отстапки, вклучувајќи олеснување на регулативата и обединет фронт против кинеското прекумерно производство. Сепак, тие предлози не добија сериозен одговор во Вашингтон. Како одмазда, ЕУ најави контрамерки во износ од 95 милијарди евра, но ова е само една петтина од потенцијалната загуба ако Трамп го активира целиот пакет царини.

Планот на Трамп: Притисок, флексибилност и непредвидливост

Иако многу набљудувачи го сметаат неговото однесување за хаотично, од таборот на Трамп велат дека стратегијата е осмислена. Неговите советници зборуваат за „стратешка неизвесност“ и користење на трговијата како средство за постигнување политички цели – не само кон Европа, туку и во поширокиот глобален контекст.

Така, на пример, примирјето меѓу Индија и Пакистан според толкувањето на Трамп е резултат на ветување за проширување на трговската соработка. Неговиот модел на билатерални договори, иако честопати е проследен со кризи и драматични пресврти, сепак дава резултати, што е потврдено со неодамнешниот договор со Кина – двете страни ги намалија царините, со што се намалија тензиите што се закануваа да ја дестабилизираат глобалната економија.

Европските поделби и недостатокот на заеднички одговор

Еден од клучните проблеми на Европската Унија во оваа ситуација е нејзината сопствена структурна инерција. За разлика од САД, кои дејствуваат брзо и униформно, ЕУ мора да ги координира интересите на сите свои 27 членки. Оваа бирократска бавност дополнително ја комплицира позицијата на Брисел пред агресивниот и непредвидлив Трамп.

Националните лидери ја преземаат иницијативата. Францускиот претседател Емануел Макрон, германскиот лидер Фридрих Мерц, италијанската премиерка Џорџија Мелони и ирскиот премиер Мајкл Мартин се обидуваат да ја ублажат американската строгост преку билатерални контакти. Сепак, Трамп често ги игнорира институционалните претставници на ЕУ и повеќе се потпира на личните односи – дополнително поткопувајќи го европското единство.

Што бара Европа – и што може да добие

Европската Унија се залага за таканаречениот модел „нула за нула“, кој би ги елиминирал царините за индустриски производи како што се автомобили, хемикалии, машини и лекови. Сепак, администрацијата на Трамп сè уште одржува пристап сектор по сектор – што значи дека Европа ќе мора да преговара за секој сегмент одделно, пишува британски Телеграф.

Дополнително, во позадината на трговските спорови лежи длабока тензија околу американските технолошки компании. Трамп постојано го критикуваше Брисел за неговите ограничувања врз компании како што се Google, Apple и Meta, па затоа не е исклучено технолошката регулација да биде клучна точка во идните преговори.

И додека американската администрација го слави своето „враќање кон победничките патишта“ во трговската политика, Европа се обидува да остане смирена. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, изјави дека ќе се сретне со Трамп само доколку има конкретен пакет за преговори. ЕУ смета на својата институционална сила и пазар од 460 милиони потрошувачи како предност кога конечно ќе започнат вистинските преговори.

Сепак, времето не е сојузник на Брисел. Доколку до јули нема напредок, ударот врз европската индустрија, првенствено автомобилската, би можел да биде драматичен. Трамп можеби не бара договор – туку доминација. И Европа мора да одлучи: дали да ја игра неговата игра или конечно да ја обликува својата.